Ο τένοντας, με απλά λόγια, είναι μία σκληρή ταινία από ινώδης συνδετικό ιστό πλούσια σε κολλαγόνο. Η λειτουργία του είναι να συνδέει τους μύες με τα οστά, να μεταφέρει την ενέργεια που παράγουν οι μύες σε αυτά και έτσι να κινείται το σώμα.
Τι είναι η τενοντίτιδα;
Η τενοντίτιδα είναι μία φλεγμονώδης κατάσταση και χαρακτηρίζεται από πόνο, οίδημα, αύξηση της θερμοκρασίας της περιοχής και ερυθρότητα στις τενόντιες εκφύσεις/καταφύσεις οι οποίες έχουν προσβληθεί.
Ο όρος «τενόντωση» αναφέρεται σε ιστοπαθολογικά ευρήματα εκφυλισμένου τένοντα.
Ο όρος «τενοντοπάθεια» είναι ένας γενικευμένος όρος όπου χρησιμοποιείται για να περιγράψει μία συνηθισμένη κλινική κατάσταση η οποία προσβάλει τους τένοντες και προκαλεί πόνο, οίδημα και μειωμένη λειτουργικότητα.
Είναι γεγονός ότι στις περισσότερες καταστάσεις που έχει τραυματιστεί τένοντας, ο πόνος δεν συνοδεύεται στην πραγματικότητα από φλεγμονή, γι’ αυτό ο όρος «τενοντοπάθεια» ίσως είναι πιο έγκυρος από τον όρο «τενοντίτδα».
Επίσης, υπάρχουν περιπτώσεις που η φλεγμονή επηρεάζει και το έλυτρο (περίβλημα) του τένοντα και αυτό αποκαλείται τενοντοελυτρίτιδα.
Τα συμπτώματα
Γενικά, τα συμπτώματα διαφέρουν ανάλογα με την περιοχή όπου έχει προσβληθεί. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό ο θεραπευτής-ειδικός να έχει τις θεωρητικές γνώσεις και την κλινική εμπειρία ώστε να είναι σε θέση να αξιολογεί και να αναγνωρίζει την παθολογική κατάσταση που υπάρχει και να προτείνει ένα πρόγραμμα αποκατάστασης.
Συχνότερες τενοντίτιδες:
α. Άνω άκρα:
- Του στροφικού πετάλου (υπερακανθίου)
- Της μακράς κεφαλής του δικέφαλου βραχιόνιου
- Επικονδυλίτιδα (αγώνας του τεννίστα)
- Παρατροχιλίτιδα (Αγκώνας του γκολφέρ)
- Τενοντοελυτρίτδα De Quervain (Σύνδρομο De Quervain)
β. Κάτω άκρα:
- Επιγονατιδικού τένοντα (Jumper’s Knee)
- Αχίλλειου τένοντα
Τα αίτια ποικίλλουν αλλά τα πιο συχνά είναι:
- Υπερχρήση (λόγω εργασίας, αθλήματος ή/και έλλειψη ξεκούρασης).
- Οι μεσήλικες είναι πιο επιρρεπείς διότι οι τένοντες χάνουν προοδευτικά την ελαστικότητά τους.
- Ανατομικοί παράγοντες όπως ανισοσκελία, λειτουργική ή ανατομική σκολίωση/κύφωση/λόρδωση προκαλούν κακή κατανομή φορτίων με αποτέλεσμα κάποιες μυϊκές ομάδες και κατ’ επέκταση οι τένοντές τους να καταπονούνται περισσότερο. Επίσης ανατομικοί παράγοντες όπως η μείωση στον υπακρωμιακό χώρο μπορούν να προκαλέσουν πρόσκρουση στο στροφικό πέταλο.
- Κάποιοι τένοντες φυσιολογικά είναι ισχαιμικοί (αιματώνονται λιγότερο) και αυτό τους κάνει πιο ευάλωτους.
- Επίσης χρόνιες ασθένειες όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα.
- Κακή στάση του σώματος.
- Κακή τεχνική.
- Κακής ποιότητας υποδήματα ή εξοπλισμός όπως ακατάλληλη ρακέτα στο τένις.
- Το περιττό βάρος μπορεί να επιβαρύνει τις αρθρώσεις και κατ’ επέκταση τους μύες και τους τένοντες κυρίως στα κάτω άκρα.
Πρόληψη
Η πρόληψη επιτυγχάνεται με την εκπαίδευση της σωστής τεχνικής του αθλήματος ή των καθημερινών δραστηριοτήτων του ασθενή. Κατάλληλα υποδήματα, κατάλληλη ενδυνάμωση και ξεκούραση των μυών και τέλος μείωση του βάρους σε ασθενή με περιττό βάρος (κυρίως για την αποφυγή τενοντίτιδας στα κάτω άκρα).
Ποιο συγκεκριμένα, εάν ασχολούμαι με την εναέρια ακροβατική γυμναστική και το Pole Dance:
1. Συχνότερες τενοντίτιδες σε εναέριες δραστηριότητες και pole dance:
α. Άνω άκρα:
- Στροφικού πετάλου (υπερακανθίου)
- Παρατροχιλίτιδα (αγκώνας του γκολφέρ)
β. Κάτω άκρα:
- Επιγονατιδικού τένοντα (Jumper’s Knee)
- Αχίλλειου τένοντα
2. Αίτια:
Τα αίτια τενοντίτιδας σε άτομα που ασχολούνται με τα εναέρια ακροβατικά αθλήματα ή το pole dance είναι τα ίδια που αναφέρονται και πάνω αλλά μπορούμε να πούμε ποιο συγκεκριμένα πως η κακή προετοιμασία της φυσικής κατάστασης και η επαναλαμβανόμενη λάθος τεχνική συχνότερα οδηγούν στην παθολογική συμπίεση του τένοντα του υπερακανθίου (και πολλές φορές και των υπόλοιπων τενόντων του στροφικού πετάλου) μεταξύ του ακρώμιου, του κορακοακρωμιακού συνδέσμου και της ακρωμιοκλειδικής άρθρωσης ενώ φορτίζεται με σωματικό βάρος και προσπαθεί να παράγει έργο ειδικότερα εάν είναι σε θέση διάτασης.
Επίσης, λόγω της παρατεταμένης σύσπασης των καμπτήρων μυών του καρπού και των δαχτύλων μπορεί να προκαλέσει μικρές ρίξεις στους αντίστοιχους τένοντες και να προκληθεί κατ’ επέκταση παρατροχιλίτιδα. Λιγότερο συχνές τενοντοπάθειες που συναντάμε είναι του επιγονατιδικού τένοντα και του αχίλλειου τένοντα και αυτό συνήθως συμβαίνει από παρατεταμένη προσγείωση με λάθος τρόπο στα πέλματα, και με μειωμένη ελαστικότητα των τενόντων και καθυστερημένη ιδιοδεκτική αντίδραση του νευρικού συστήματος.
3. Πρόληψη:
H πρόληψη σε αθλητές και αθλούμενους pole dance και εναέριων ακροβατικών επίσης ακολουθεί την ίδια λογική, παρόλα αυτά είναι πολύ σημαντικό η κάθε προπόνηση να ξεκινάει με καλό ζέσταμα, ενδυνάμωση, σωστή εκπαίδευση τεχνικής και κατάλληλες προασκήσεις, να τελειώνει με καλή αποθεραπεία και να ακολουθεί περίοδος ξεκούρασης.
Θεραπευτική προσέγγιση
Ο στόχος της θεραπείας είναι να μειωθεί ο πόνος και να επιστρέψει ο ασθενής στις καθημερινές του δραστηριότητες.
α. Μη φαρμακευτική προσέγγιση:
- Ακινητοποίηση του μέλους ή μείωση των δραστηριοτήτων (δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ξεκούρασης και είναι στην κρίση του ειδικού για κάθε περιστατικό ξεχωριστά. Παρόλα αυτά οι ασθενείς θα πρέπει να αποφεύγουν δραστηριότητες οι οποίες προκαλούν πόνο).
- Ανάρροπη θέση του μέλους εάν είναι εφικτό.
- Παγοθεραπεία τις πρώτες 24-48 ώρες για 15 με 20 λεπτά, 3 με 4 φορές την ημέρα. Επίσης, η παγοθεραπεία συνιστάται και μετά από έντονες δραστηριότητες.
- Περίδεση ή εφαρμογή νάρθηκα για την μείωση της κινητικότητας της παθολογικής περιοχής.
- Εφαρμογή θερμών επιθεμάτων μόνο σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει φλεγμονή και που τα συμπτώματα είναι μειωμένα.
- Υδροθεραπεία.
- Πρέπει να εφαρμόζονται ασκήσεις ενδυνάμωσης και ελαστικότητας όταν ο πόνος έχει υποχωρήσει. Ιδίως οι πλειωμετρικές ασκήσεις ενδυνάμωσης έχουν δείξει πολύ καλά αποτελέσματα σε περιπτώσεις τενοντοπάθειας.
- Διάφορες τεχνικές μάλαξης βοηθάνε στην αιμάτωση της περιοχής και στην καλύτερη λίπανση με αποτέλεσμα να μειώνεται η προστριβή του τένοντα με το έλυτρο που το περικλείει.
β. Φαρμακευτική προσέγγιση:
Ο σκοπός της φαρμακευτικής αγωγής είναι να μειωθεί ο πόνος και η φλεγμονή.
Τα μη στεροειδή αντι-φελγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) είναι αποτελεσματικά σε πόνους τενοντοπάθειας και χορηγούνται τοπικά ή στοματικά. Ωστόσο, επειδή η μεγάλη πλειοψηφία των τενοντοπαθειών δεν είναι φλεγμονώδεις, είναι ασαφές αν τα ΜΣΑΦ είναι πιο αποτελεσματικά από ότι άλλα αναλγητικά φάρμακα.
Σε ασθενείς με τενοντίτιδα στους οποίους η συντηρητική θεραπεία με ανάπαυση, ακινητοποίηση, και αντι-φλεγμονώδη προσέγγιση απέτυχε, μπορεί να έχει αποτέλεσμα ενέσιμη χορήγηση κορτικοστεροειδών.
Το κορτικοστεροειδές (π.χ. τριαμσινολόνη) τυπικά συνδυάζεται με ένα τοπικό αναισθητικό (π.χ. λιδοκαϊνη) για να παρέχει άμεση αναλγησία. Η ανακούφιση από τον πόνο επιβεβαιώνει τη διάγνωση και τη σωστή τοποθέτηση των κορτικοστεροειδών.
Η αποτελεσματικότητα της τοπικής έγχυσης στεροειδών είναι υπό συζήτηση. Μια συστηματική ανασκόπηση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ενέσεις στεροειδών προσφέρουν βραχυπρόθεσμη ανακούφιση από τον πόνο, αλλά δεν μπορεί να έχει μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα. [1] Η απόκριση στη θεραπεία της ένεσης μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με την ανατομική θέση της τενοντίτιδας.
Μια τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη μελέτη σε 165 ασθενείς με μονόπλευρo πόνο στην επικονδύλια απόφυση διάρκειας άνω των 6 εβδομάδων έδειξε ότι αν και τα αποτελέσματα στις 4 εβδομάδες ευνόησαν την έγχυση κορτικοστεροειδών, στο 1 έτος το ποσοστό των ασθενών με έντονη βελτίωση ή πλήρη αποκατάσταση ήταν χαμηλότερη με κορτικοστεροειδή ένεση από ό,τι με εικονικό ενέσιμο φάρμακο (83% έναντι 96%). Ενός χρόνου υποτροπής ήταν επίσης υψηλότερο με κορτικοστεροειδή έναντι του εικονικού φαρμάκου (54% έναντι 12%). [2]
Δεν πρέπει να γίνεται έγχυση κορτικοστεροειδών στον αχίλλειο τένοντα διότι έχουν αναφερθεί περιπτώσεις που μετά την ενέσιμη έγχυση ακολούθησε ρήξη του τένοντα. Επίσης, πρέπει να αποφεύγονται επαναλαμβανόμενες εγχύσεις κορτικοστεροειδών σε οποιαδήποτε περιοχή, καθώς και ένεση απευθείας σε ένα τένοντα, λόγω του κινδύνου ρήξης του.
γ. Χειρουργική προσέγγιση:
Η χειρουργική προσέγγιση εξετάζεται σε ασθενείς που η συντηρητική θεραπεία απέτυχε.
Επιπλοκές και πρόγνωση:
Οι επιπλοκές της τενοντίτιδας μπορεί να είναι χρόνια δυσλειτουργία, ασβεστοποίηση ή/και ρήξη του τένοντα και σε περιπτώσεις όπου έχει προσβληθεί ο ώμος μπορεί να αναπτυχθεί συμφητική θυλακίτιδα (παγωμένος ώμος). Παρόλα αυτά στις περισσότερες περιπτώσεις η ξεκούραση και η συντηρητική θεραπεία παρέχουν πολύ καλά αποτελέσματα.
Εάν αντιμετωπίζετε κάποιο πρόβλημα και έχετε απορίες, συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό για την ασφάλειά σας και για καλύτερα αποτελέσματα.
References: 1. Coombes BK, Bisset L, Vicenzino B. Efficacy and safety of corticosteroid injections and other injections for management of tendinopathy: a systematic review of randomised controlled trials. Lancet. Nov 20 2010;376(9754):1751-67 2. Coombes BK, Bisset L, Brooks P, Khan A, Vicenzino B. Effect of corticosteroid injection, physiotherapy, or both on clinical outcomes in patients with unilateral lateral epicondylalgia: a randomized controlled trial. JAMA. Feb 6 2013;309(5):461-9.
