Όταν βρίσκεσαι στον αγωνιστικό χώρο, η αδρεναλίνη ρέει στις φλέβες σου και ο παλμός της καρδιάς σου αυξάνεται. Είναι η στιγμή που έχεις επιφορτιστεί με την ευθύνη να προσφέρεις το καλύτερο που μπορείς. Ωστόσο, υπάρχουν στιγμές που ο αγώνας δεν εξελίσσεται όπως τον περιμέναμε. Απρόβλεπτα γεγονότα, τραυματισμοί ή αποτυχίες μπορούν να επηρεάσουν την απόδοσή μας και να μας φέρουν αντιμέτωπους με την πανωλεθρία.
Όταν ο αγώνας εξελίσσεται σε πανωλεθρία, η ψυχολογία μας δοκιμάζεται. Οι προσδοκίες μας καταρρέουν και οι σκέψεις μας γεμίζουν αμφιβολίες. Αλλά αυτές οι στιγμές είναι επίσης ευκαιρίες να αποδείξουμε την ανθρώπινη ανθεκτικότητα και τη δύναμη του πνεύματος μας.
«Στη διάρκεια της καριέρας μου έχασα 9.000 σουτ και έφυγα από το γήπεδο με σκυμμένο κεφάλι επειδή είχαμε χάσει με ντροπιαστικό αποτέλεσμα πάνω από 300 φορές. Είκοσι έξι φορές έχασα την πιο κρίσιμη – τελευταία μπαλιά του αγώνα. Το ότι έχω αποτύχει τόσες πολλές φορές αποτελεί τη μεγαλύτερη αθλητική μου επιτυχία».
Τα παραπάνω λόγια δεν ανήκουν σε κάποιον τυχαίο αθλητή, αλλά σε έναν από τους σπουδαιότερους μπασκετμπολίστες του κόσμου – τον Μάικλ Τζόρνταν και ορίζουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη σημασία της ήττας για την καριέρα και τη μεγιστοποίηση της απόδοσης ενός αθλητή.
Υπάρχουν σε όλα τα αθλήματα, εκατοντάδες περιστατικά αθλητών πολύ υψηλού επιπέδου όπου πήγαιναν ως φαβορί σε κάποιον αγώνα ο οποίος τελικά εξελίχθηκε σε πανωλεθρία.
Η αποτυχία και η ήττα αν αντιμετωπιστούν σαν μια διαδικασία μάθησης και χρησιμοποιηθούν γνωστικά ως δίαυλος αυτο-βελτίωσης και ωρίμανσης, είναι βέβαιο ότι μόνο θετικά αποτελέσματα μπορούν να επιφέρουν στην αθλητική πρόοδο του ατόμου. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι αθλητές έχουν απογοητευτεί τόσο πολύ από ένα κακό αποτέλεσμα ώστε έχουν φτάσει σε σημείο να εγκαταλείψουν ακόμη και τον αθλητισμό επειδή έχουν αισθανθεί ανίκανοι και ανήμποροι να υπερασπιστούν το ταλέντο τους και την όλη προσπάθειά τους.
Το να επανέρχεσαι μετά από μια οδυνηρή ήττα ή μετά από ένα κακό αποτέλεσμα αγώνα είναι αυτό που η Αθλητική Ψυχολογία ονομάζει Ψυχική Ανθεκτικότητα και εστιάζεται στο:
- Να ανταπεξέρχομαι σε δύσκολες / στρεσογόνες καταστάσεις.
- Να επανακάμπτω μετά από αποτυχίες / τραυματισμούς.
- Να επιμένω.
- Να παραμένω ήρεμος / συγκεντρωμένος / με αυτοπεποίθηση.
Σημαντικό είναι να γνωρίζει ο αθλητής τις αιτίες που τον οδήγησαν στην ήττα. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος ώστε να μην επαναλάβει τα ίδια λάθη και να μπορέσει να αξιοποιήσει προς όφελός του τις συνθήκες που τον οδήγησαν στο άσχημο αποτέλεσμα. Η απόδοση της ήττας στην «κακή τύχη», στην «άσχημη αθλητική μέρα» ή σε εξωτερικούς παράγοντες όπως ο διαιτητής, ο καιρός ή ο «Ερμής» που ήταν ανάδρομος μόνο εκλογίκευση και σοβαρή αθλητική πρακτική δεν αποτελεί.
Προκειμένου λοιπόν να μετατρέψετε την ήττα σε θετική για εσάς ανατροφοδότηση και να τη χρησιμοποιήσετε προς όφελος σας υιοθετήστε τα παρακάτω:
- Αποδεχτείτε το γεγονός ότι δεν υπάρχει αθλητισμός χωρίς αποτυχίες και χρησιμοποιήστε τις ήττες σαν ευκαιρίες προκειμένου να μάθετε από αυτές.
- Μην αποφεύγετε την ευθύνη των λαθών ή αποτυχιών σας, ωστόσο, μην μένετε καθηλωμένοι στην απογοήτευση.
- Μετατρέψτε στο μυαλό σας το άσχημο αποτέλεσμα από απειλή σε πρόκληση.
- Κάντε ανατροφοδότηση με το πέρας του χαμένου αγώνα, βρείτε τι έφταιξε και επαναπροσδιορίστε τους στόχους της επόμενης ημέρας.
- Παραμείνετε θετικοί στη σκέψη ότι μπορείτε να επανακάμψετε παρά την όποια δυσκολία και συνεχίστε να προσπαθείτε για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
References: Derakshan, N., & Eysenck, M.W. (2010). Introduction to the special issue: Emotional states, attention, and working memory. Cognition and Emotion, 24, 189–199. Higgins, J.P.T., & Green, S. (updated March 2011). Cochrane handbook for systematic reviews of interventions: version 5.1.0 The Cochrane Collaboration, 2011. http://handbook.cochrane.org/. Accessed 21 Jan 2015. Kingston, K., & Hardy, L. (1997). Effects of different types of goals on processes that support performance. The Sport Psychologist, 11, 277 – 293.
